3. Burgerparticipatie

Inleiding

Burgerparticipatie. Dat betekent dat je meedoet in de samenleving.

Per 1 januari 2015 werden de gemeenten in Nederland verantwoordelijk voor het ‘sociaal domein’: de organisatie van zorg en jeugdhulp op lokaal niveau.

In Brunssum willen we dat iedereen meetelt, meedoet en mee kan doen. Wij bieden ondersteuning. Maar we vragen ook van iedereen die dat kan, om zelf een bijdrage te leveren. Dat noemen we ‘de eigen kracht’ van mensen. Die gaan we inzetten, meer dan eerst. We zijn ervan overtuigd dat we daarmee tegemoet komen aan de eigenwaarde van elk mens: namelijk het vermogen om zelf regie te mogen voeren, zelf over je leven te kunnen beschikken, zelf de inrichting van je wereld en je bestaan te kunnen bepalen. Onze rol is, idealiter, het faciliteren van die eigen kracht, dáár waar dat nodig is.

Tegelijk met de uitvoering van de nieuwe zorgtaken moesten gemeenten bezuinigen. Die dubbele opdracht vroeg van de lokale overheden onorthodoxe oplossingen. Om met minder geld toch goede zorg te kunnen blijven, maakten we in 2015 gebruik van slimme oplossingen. Zoals voorzieningen waar meerdere mensen gebruik van kunnen maken. Op die manier helpen we veel mensen tegelijk en besparen we op kosten.

In Brunssum hebben we sinds 2012 al verschillende van dat soort ‘slimme’ voorzieningen. We zijn creatief in het vinden van nieuwe manieren om de zorg te organiseren. Passender, beter en efficiënter. Daarmee kunnen we de ondersteuning blijven geven die nodig is.

Die vernieuwende zorgaanpak van Brunssum trok landelijke aandacht en leidde tot een uitnodiging om deel te nemen aan de verkiezing voor Beste Overheidsorganisatie. De gemeente werd genomineerd voor de voorselectie vanwege de bijzondere aanpak van het sociaal domein. Volgens de uitnodiging kenmerkte de aanpak van Brunssum zich “door op alternatieve wijze in het sociaal domein te acteren en een goede mix te vinden tussen hulp aan en zelfredzaamheid van zijn burgers”. De gemeente Brunssum was uiteindelijk één van de 10 finalisten voor de landelijke titel ‘Beste Overheidsorganisatie van het Jaar’.

Ook werd Brunssum door het Platform Mantelzorg Limburg (PML) in 2015 genomineerd voor de titel van ‘meest mantelzorgvriendelijke gemeente van Limburg’. Volgens het juryrapport: “De gemeente Brunssum heeft een ambitieus beleid voor mantelzorgers ontwikkeld, waardoor tijdig ingespeeld kan worden op ontwikkelingen. Deze gemeente beschouwt elke mantelzorger als een uniek persoon en benadert die ook als zodanig. Ambtenaren zijn geschoold in het herkennen en erkennen van vragen en het geven van doelgerichte informatie aan mantelzorgers. Brunssum werkt vraaggericht en probeert zo goed mogelijk aan te sluiten op de behoefte van de mantelzorger. Een mooi voorbeeld is het project ‘Betere Buren’, waarbij mantelzorgers praktische ondersteuning krijgen in de vorm van gratis hulp bijklussen.”

Uiteindelijk won de gemeente Brunssum de tweede prijs voor de titel ‘meest mantelzorgvriendelijke gemeente van Limburg’.

Elise Helpt

Op woensdag 8 juli 2015 ging in Brunssum-West het digitaal buurtplatform Elise van start. Elise is een ontmoetingsplaats voor wijkgenoten en  versterkt daarmee de sociale kracht in de wijk.

Via Elise worden (hulp)vraag en -aanbod in de wijk aan elkaar gekoppeld. Inwoners, verenigingen en lokale ondernemers kunnen elkaar hier ontmoeten, ideeën met elkaar delen, en bekijken of ze iets voor elkaar of de wijk kunnen betekenen. Voorbeelden zijn voor de buren het gras maaien, koken voor een alleenstaande oudere in de straat, of jongeren in de buurt helpen aan een stageplaats.

Elise is een instrument in onze visie op een zorgzame samenleving. Een visie waarin alles draait om het beginsel van ‘op eigen kracht’.

Preventieve huisbezoeken

In de zomer van 2015 startte de gemeente Brunssum met de zogeheten ‘preventieve huisbezoeken’. De huisbezoeken zijn bedoeld ter versterking van de sociale netwerken van ouderen. Tijdens de bezoeken worden de ouderen bijvoorbeeld in contact gebracht met andere mensen of met bestaande welzijnsvoorzieningen.

In de tweede helft van 2015 vonden in Brunssum 131 huisbezoeken plaats (84 alleenstaanden en 47 echtparen). Tijdens deze huisbezoeken bleek er bij de bezochte ouderen veel behoefte te bestaan aan meer informatie over zorgondersteuning en sociale activiteiten in de wijk. Bij een aantal voorzieningen, zoals personenalarmering, Steunpunt Mantelzorg en de Belbus, leidden de huisbezoeken tot een duidelijke toegenomen vraag. Zo zijn er circa 35 aanvragen voor personenalarmering uit de huisbezoeken voortgekomen.

Jeugdzorg

Vanaf 2015 geldt de nieuwe Jeugdwet. Sindsdien is de gemeente verantwoordelijk voor bijna alle zorg voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben.

De Jeugdwet regelt bijvoorbeeld hulp bij de opvoeding. Specialistische hulp of opvang in een jeugdzorginstelling. Kinderbescherming en pleegzorg. En jeugdreclassering. De jeugdzorg wordt daarmee ‘jeugdhulp’.

Brunssum kreeg er met de jeugdzorg een klus bij met grote verantwoordelijkheden. We zorgen al voor mensen met een beperking en voor ouderen. Jeugdzorg is anders. Het gaat om jonge levens. Mensen die nog een hele toekomst voor zich hebben. De grote uitdaging is om daar als zorgverlener de passende hulp voor te kunnen bieden.

Met de meeste jongeren in Brunssum gaat het goed. Vaak heel goed. Het aantal jongeren dat vastloopt in het leven is gelukkig heel klein. Maar elke jongere telt. Ook de levens van jongeren die helemaal zijn vastgelopen in het leven, vanwege een uitzichtloze thuissituatie en slechte prestaties op school. Samen met vele partners in de zorg en welzijn proberen we die levens weer op de rails zetten. Als het moet met innovatieve, onorthodoxe methoden.

Participatiewet

Sinds 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. Deze wet regelt dat mensen mee kunnen doen in de samenleving en dat zij sneller en gemakkelijker aan het werk kunnen.

In Nederland zitten veel mensen werkloos thuis. Dat is voor velen een drama. Hun talenten worden niet gebruikt. En talenten, die heeft iedereen. Ook de mensen met een beperking. Ook de mensen die al heel lang werkloos zijn. Zij horen niet aan de zijlijn te staan.

Als werk vinden of meedoen in de samenleving niet lukt zonder hulp, dan helpt de gemeente met ondersteuning. We gaan samen met deze mensen aan de slag. We maken daarbij gebruik van hun ‘eigen kracht’.

Vanaf 2015 vragen we om een tegenprestatie van mensen met een uitkering. Wie  niet op school zit en geen betaald werk vindt, vragen we om op een andere manier bij te dragen.  Bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk te doen. Of een paar uurtjes te helpen in een buurthuis.

Ook gaan mensen aan de slag bij Betere Buren. Mensen met een uitkering bereiden we hier in maximaal twee jaar tijd – met begeleiding, opleiding en stages – voor op de arbeidsmarkt.  Ze gaan bijvoorbeeld aan het werk bij de was- en strijkservice, in de schoonmaak, of in de groenvoorziening.

2015 is het eerste jaar sinds het uitbreken van de crisis in 2008 waarin Brunssum erin slaagt om méér mensen uit te laten stromen naar een baan dan dat er mensen een uitkering aanvragen. Ook Betere Buren helpt mensen bij het vinden van een baan. Zo stroomde in 2015 30 procent van de medewerkers van Betere Buren uit naar een baan.

De afgelopen jaren heeft de gemeente steeds meer mogelijkheden ontwikkeld om cliënten een plek en opstap naar werk te kunnen geven. We zetten Betere Buren in. Duitse banenmakelaars. Wijkconsulenten. Tegelijkertijd worden cliënten anders benaderd. Vroeger bleven mensen met beperkingen thuis. Nu, met de Participatiewet, worden deze mensen actief benaderd en gestimuleerd. Want iedereen heeft talenten. Die ‘eigen kracht’ zetten gemeente en cliënten nu in. Meer dan eerst. En met succes.