Historische badhokjes worden herdenkingsplek

Brunssum speelde een bijzondere rol tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de jaren 1943-44 was Brunssum een veilige haven voor talloze Joodse kinderen die moesten vluchten voor de terreur van de bezetter. De verzetsgroep de N.V. Groep wist naar schatting 250 Joden, waaronder vele kleine kinderen, uit Amsterdam weg te halen en onder te brengen in 'de provincie'. De gemeente Brunssum speelde in dat verzet een hoofdrol.

Vele tientallen Joodse kinderen wisten namelijk ook een onderduikadres in Brunssum te vinden. Dat lukte dankzij de inzet van de lokale geestelijkheid (dominees en priesters), met steun van het lokale gezag (gemeente en politie), maar vooral dankzij de moed van uiteindelijk honderden Brunssumse gezinnen.

November 1943
In november 1943 liepen de ondergedoken kinderen acuut gevaar: er dreigde een razzia in Brunssum. Onder leiding van Zef Hendriks, spil in het verzet, werd besloten om alle kinderen naar het plaatselijke zwembad te smokkelen. Het zwembad van Brunssum lag in die tijd op de heide, nabij de Rode Beek. Een afgelegen plek dus. Daar brachten de kinderen twee ijskoude nachten in de badhokjes door. En dat bleef onopgemerkt. Uiteindelijk konden ze allemaal veilig terugkeren naar hun onderduikadres.

Herstel
Het zwembad waar de kinderen in november 1943 onderdak vonden, was na 1955 niet meer in gebruik. In de afgelopen 70 jaar raakten de gebouwen steeds verder vervallen en beschadigd. Onlangs, in juli 2025, ging de gemeenteraad van Brunssum akkoord met het herstel van de badhokjes. Doel: het inrichten van een herdenkingsplek die de herinnering aan de Joodse onderduik in Brunssum levend moet houden.

De plannen houden in dat zoveel mogelijk van de gebouwen en de contouren van het oorspronkelijke zwembad behouden blijven. Zo worden 10 van de oorspronkelijke badhokjes hersteld. Er komt een pergola waar vroeger het grotere kleedlokaal stond. Ook het pad rondom de badhokjes keert terug. En tot slot krijgt de plek een aansluiting op een historische wandelroute. 

Stilteplek
De werkzaamheden starten eind dit jaar. Voorjaar 2026 is de renovatie klaar en heeft Brunssum een 
plek van bezinning, een stilteplek, waar een belangrijk hoofdstuk uit onze geschiedenis opnieuw zichtbaar wordt gemaakt.

Wethouder Hugo Janssen (Cultuur) legt uit: “Het is ontzettend belangrijk dat het verhaal van de Joodse onderduik in Brunssum verteld wordt. Te lang heeft het idee bestaan dat het verzet tijdens de oorlog buiten de Randstad niks voorstelde. Maar dat is een grove miskenning van de ongelooflijke moed die vele honderden Brunssumers toen hebben getoond”.
Dat, zegt wethouder Janssen, is de reden waarom de gemeente van de badhokjes een herdenkingsplek wil maken. “Een plek waar we straks de buitengewone moed van hele gewone mensen kunnen herdenken en eren. Een plek waar we het beste van Brunssum laten zien”.